«فروش «اس-٣٠٠» از سوی مسکو به تهران، چالشی جدی برای عربستان سعودی و رژیم اسرائیل نخواهد بود؛ چراکه آنان تسلیحات موردنیاز خود را از آمریکا خریداری کرده و در این حوزه کمبودی ندارند». اینها بخشی از نظرات پروفسور «رابرت دونالدسون»، رئیس کمیته روابط خارجی دانشگاه «تولسا» اوکلاهاما، بود که در گفتوگو با «شرق» مطرح کرد. او که تز دکترایش را در زمینه سیاستهای اقتصادی اتحاد جماهیر شوروی دریافت کرده و اکنون فعالیتهای اصلی پژوهشی خود را بر مسائل روسیه متمرکز کرده است، در ادامه از چشمانداز روابط تجاری و نظامی ایران و روسیه و تأثیر عوامل خارجی بر آن میگوید.
برخی معتقدند روسها شرکای مطمئنی برای ایران نبودهاند. این گروه برای اثبات استدلال خود، موضوع لغو تصمیم روسیه برای فروش سامانه موشکی اس-٣٠٠ به ایران در سالهای گذشته را مطرح میکنند. منتقدان سیاست مسکو در قبال ایران معتقدند آن کشور همواره مانعی بر سر راه دموکراسی در ایران بوده است. نظر شما دراینباره چیست؟ آیا فکر میکنید روسها شرکای بهتری در مقایسه با غرب برای ایران نیستند؟ روسیه همانند اکثر کشورهای دیگر، بیش از آنکه بخواهد شریک بالقوه هر کشوری باشد، به منافع خود توجه میکند و آن را در اولویت قرار میدهد. فشار غرب بر لغو فروش سامانه موشکی «اس-٣٠٠» از سوی مسکو به ایران زمانی صورت میگیرد که روسها نیازمند همکاری با غرب بر سر پارهای از مسائل هستند.
روسیه در زمینه همکاریهای خود با ایران براساس خواسته ایران عمل نخواهد کرد. درمجموع، روسها همواره با سیاست عملی آمریکا، یعنی صدور دموکراسی، مخالف بودهاند. در مقابل، تهران نیز درصدد مداخله در امور مناطق مسلماننشین روسیه نیست؛ مناطقی که از نظر مسکو بهعنوان ناحیهای خطرناک قلمداد میشود. روسیه نیز بهطور متقابل در سیاست داخلی ایران مداخله نخواهد کرد.
آیا روسیه سامانه موشکی اس-٣٠٠ را به ایران تحویل خواهد داد؟ این وضع چه تأثیری بر توازن قوای نظامی در منطقه میگذارد؟ اخبار منتشرشده نشان میدهد روسیه قصد فروش موشکهای اس-٣٠٠ به ترکیه را نیز دارد. ارزیابی شما دراینباره چیست؟ فروش سامانه اس-٣٠٠ از سوی مسکو به تهران، تأثیری جدی بر توازن نظامی منطقه نخواهد گذاشت؛ چراکه اسرائیل به فناوریهای موشکی پیشرفتهتری مجهز است و سعودیها نیز در مقابل، تسلیحات خود را از آمریکا خریداری خواهند کرد.روسها شدیدا از افزایش عرضه جهانی نفت نگران هستند، چه افزایش صادرات از ایران باشد یا از سوی آمریکا. مسکو آگاه است که این موضوع تأثیری سوء بر قیمت نفت و گاز خواهد گذاشت. درصورتیکه تحریمهای وضعشده علیه ایران لغو شوند و ایران بار دیگر به جمع کشورهای صادرکننده نفت با مقدار کمی بالا بازگردد و همزمان اوپک نیز لزوما اصلاحاتی در سیاستهای پیشین خود بهعمل نیاورد، این موضوع باعث آسیبرساندن به موقعیت مسکو خواهد شد.
رقابت شدید میان عربستانسعودی و ایران، سبب خواهد شد سعودیها در مقابل افزایش سهم تولید و افزایش قیمت مقاومت کنند؛ امری که به هر دو کشور روسیه و ایران در بازارهای جهانی انرژی ضرر خواهد رساند.
پس از توافق هستهای ایران، مشتریان اروپایی نفت ایران افزایش خواهند یافت. چشمانداز تأثیر این موضوع علاوهبر روسیه بر حوزه انرژی چین و هند چگونه خواهد بود؟ چین و هندوستان، از جمله مشتریانی هستند که مایلاند میزان تولید نفت ایران افزایش یافته و تحریمهای وضعشده از سوی سازمان ملل متحد علیه صنعت نفت این کشور، هرچهسریعتر، لغو شوند؛ اما روسیه از تشدید رقابت بر سر منابع انرژی ایران خرسند نخواهد بود. بازشدن درهای اقتصاد ایران به سوی کالاهای غربی چه تأثیری بر بازار ایران برای محصولات روس خواهد داشت؟طبق سیاست کنونی تنظیمشده آمریکا در قبال بحران روسیه و اوکراین، احتمال آنکه تحریمهای وضعشده علیه مسکو کاهش یابند، بسیار اندک است؛ بااینحال، اتحادیه اروپا ممکن است قدری از فشار واردشده علیه روسیه بکاهد.