انسجام در لایه‌های متفاوتی تعریف می‌شود. این لایه‌ها از
خانواده شروع شده و در سطح وسیع‌تر به محله و شهر و کشور می‌رسد. نوع
انسجام در هر کدام از این لایه‌ها متفاوت است و ساز و کارهای خودش را دارد
اما مهم این است که بتوانیم در لایه‌های مختلف به اتحاد و انسجام دست پیدا
کنیم. وجود و فراز و فرودهای انسجام را می‌توان در بخش‌های خردتر هم بررسی
کرد و در سرجمع آن کلیت جامعه را در نظر گرفت. به عنوان نمونه در صنف
طلافروش‌ها یا هر صنف دیگر همه با هم در رقابتند و هر کدام از آنها، به فکر
به دست آوردن سود بیشتری هستند اما وقتی پای منافع مشترک به میان بیاید،
انسجام و اتحاد آنها بیشتر می‌شود. در واقع تا زمانی‌که اشتراک منافع و
تضاد منافع پیش نیاید این اتحاد شکل نمی‌گیرد اما زمانی‌که منافع جمعی آنها
به مخاطره بیفتد، نوعی از انسجام شکل می‌گیرد. اجتماع نیز حاصل زندگی مردم
است و جامعه را درون خودش پرورش می‌دهد. قانون هم حاصل زندگی اجتماعی است.
مطابق تعاریفی که وجود دارد، وقتی از یک نفر بیشتر شویم، اجتماع شکل
می‌گیرد و وقتی اجتماع شکل گرفت امکان جرم و جنایت بیشتر می‌شود. برای
اینکه بتوان مثال جامعی‌الاطرافی برای انسجام اجتماعی زد، باید به مناسبات
درون اجتماعی و مراسم یا مناسکی که در ایامی خاص برگزار می‌شود، توجه کرد.
ایام محرم یکی از این مراسم مذهبی است. نگاهی به رفتار جمعی در ایام محرم
(به ویژه در دهه اول) بخشی از این مفهوم را نشان می‌دهد و می‌توان دید،
مردم در این ایام، چه انسجامی دارند. آنها دسته‌های عزاداری راه
می‌اندازند، در مجالس شرکت می‌کنند و سعی دارند این یک دهه را با صمیمیت
وشکوه هر چه بیشتر، برگزار کنند. نگاه به چنین مراسمی بخشی از رفتارهای
اجتماعی ماست و در کنار آن نمی‌توان منکر وجود برخی واگرایی‌ها در جامعه
شد. این واگرایی‌ها بیشتر به دلیل نبود نوعی از امنیت است، امنیت به معنای
نبود امنیت اقتصادی و امنیت شغلی. متاسفانه در جامعه ما بیکاری بالاست چنین
موضوعی باعث می‌شود هر کدام از ما در زندگی اجتماعی‌مان، بیشتر به نفع
خودمان عمل کنیم. وقتی یک شغل وجود داشته باشد، فضای ناسالمی ایجاد می‌شود و
همه سعی می‌کنند با روش‌ها و اتخاذ نوعی از رفتار (که گاهی خارج از
مناسبات اخلاقی است) آن شغل را از آن خود کنند. با این مثال‌ها، بر این
نکته تاکید می‌شود وجود فضای رقابتی، از مولفه‌های مهم برای از بین بردن
انسجام اجتماعی و توسعه واگرایی در جامعه است. این نکته قابل تایید است که
اگر در جامعه افراد صاحب کار باشند و در این حوزه امنیت داشته باشند،
به‌طور قطع، چشم به موقعیت دیگری نخواهند داشت و برعکس تلاش خواهند کرد
موقعیت دیگران را نیز ثابت نگه دارند. چنین رفتاری خود از مولفه‌های
انسجام‌ساز است. تصور کنید.
.